Μουσικό προσκύνημα στο Θείο Βρέφος - Εορταστική συναυλία με το «Ορατόριο των Χριστουγέννων» του Μπαχ
Ανήμερα Χριστούγεννα η Κρατική Ορχήστρα Αθηνών συμμετέχει στο εορταστικό πνεύμα των άγιων ημερών παρουσιάζοντας ένα από τα δημοφιλέστερα έργα του μεγάλου Κάντορα, το Ορατόριο των Χριστουγέννων. Το μεγαλόπνοο έργο παρουσιάστηκε για πρώτη φορά στην Λειψία κατά την περίοδο των Χριστουγέννων του 1734 – 1735, κάθε καντάτα του (από τις έξη συνολικά) σε μία ξεχωριστή μέρα.
Το Ορατόριο δεν επικεντρώνεται τόσο στο να αφηγηθεί τα γεγονότα της Θείας Γέννησης όσο στο να αποδώσει το πνεύμα της έλευσης του Ιησού στον κόσμο και να μεταφέρει με τον δικό του τρόπο το αιώνια χαρμόσυνο μήνυμα της. Στιγμές μεγαλοπρέπειας διανθίζουν ένα έργο εσωστρεφές· η υπαρξιακή χαρά δεν έχει ανάγκη να κραυγάσει…
Για τους εκάστοτε ερμηνευτές, το Ορατόριο των Χριστουγέννων είναι ένα έργο αναφοράς. Εκλεκτοί Έλληνες λυρικοί τραγουδιστές υπό την διεύθυνση του αρχιμουσικού Βασίλη Χριστόπουλου μας καλούν να γιορτάσουμε τα φετινά Χριστούγεννα με την ομορφιά και την πνευματικότητα που τους αρμόζει.
Στις παρυφές του Θρύλου - Μία χώρα, ένας αυτοκράτορας κι ένας ήρωας
Η αναζήτηση και η θεμελίωση εσωτερικής ταυτότητας είτε ενός προσώπου είτε ενός λαού χρειαζόταν ανέκαθεν το Μεγάλο και το Υψηλό ως πυξίδες έμπνευσης, ακόμα και παραδειγματισμού. Με αυτό το σκεπτικό, επική μεγαλοπρέπεια και συναισθηματική φόρτιση διαπνέει τα έργα των Σιμπέλιους, Μπετόβεν και Στράους, που επιδιώκουν να υμνήσουν –με διαφορετικούς τρόπους- το υπερβατικό και το θρυλικό.
Μετά το πατριωτικό συμφωνικό ποίημα «Φινλανδία» του Σιμπέλιους, με την σαφή στόχευση στην αφύπνιση της εθνικής συνείδησης των συμπατριωτών του, ακολουθεί το Πέμπτο Κοντσέρτο για πιάνο του Μπετόβεν («Αυτοκρατορικό»), μία από τις πιο λαμπερές και στομφώδεις σελίδες του δημιουργού του. Σολίστ είναι ο πολυσχιδής πιανίστας Βασίλης Τσαμπρόπουλος.
Ο Γερμανός αρχιμουσικός και καλλιτεχνικός διευθυντής της Φιλαρμονικής της Βρέμης Μάρκους Πόσνερ ηγείται της Κρατικής Ορχήστρας Αθηνών στην εκτέλεση του συμφωνικού ποιήματος «Η ζωή ενός ήρωα» του Ρίχαρντ Στράους, μίας κολοσσιαίας μουσικής αυτοπροσωπογραφίας του συνθέτη και συνάμα ενός από τα πιο ενδιαφέροντα συμφωνικά επιτεύγματα του μετα-ρομαντισμού.
Το Χαμένο Παλάτι των Θεών - Κύκλος «Θυσία» - Αρχαϊκές Θυσίες
Δύο νέοι μουσικοί, με έντονη καλλιτεχνική δραστηριότητα, μεγάλη διεθνή προβολή και αναγνώριση στο ενεργητικό τους, ο Γερμανός μαέστρος Κρίστοφ Άλτστετ και ο Γάλλος βιολοντσελίστας Γκωτιέ Καπυσόν, μας ξεναγούν στο… χαμένο παλάτι των θεών.
Οι θυσίες στους αρχαίους θεούς γίνονται μουσική. Η θυσία της Ιφιγένειας για τον εξευμενισμό της θεάς Αρτέμιδος γίνεται όπερα από τον Γκλουκ, ενώ ο πρωτοπόρος Ξενάκης, εμπνεόμενος ταυτόχρονα από την ελληνική αρχαιότητα και την σύγχρονη αρχιτεκτονική, περιγράφει τις θυσίες ζώων στον Διόνυσο βασιζόμενος σε οκτώ νότες, που ακολουθούν την αριθμητική ακολουθία Φιμπονάτσι.
Το πνεύμα του Απόλλωνα ταυτισμένο με το Φως και τις Μούσες διέπει ποικιλότροπα τον 18ο αιώνα. Ο Τσαϊκόφσκι με τις «Παραλλαγές Ροκοκό» αποτίει φόρο τιμής στο ομώνυμο καλλιτεχνικό κίνημα των αρχών του 18ου αιώνα, ενώ η Συμφωνία του Χάυντν αρ.103 δίνει εύγλωττα το στίγμα των ώριμων μουσικών κατακτήσεων του κλασικισμού.
Το απολλώνιο πνεύμα της νεότητας εκφράζεται ακόμα και από τους κύριους συντελεστές της συναυλίας. Δύο νέοι μουσικοί, με έντονη καλλιτεχνική δραστηριότητα, μεγάλη διεθνή προβολή και αναγνώριση στο ενεργητικό τους, ο Γερμανός μαέστρος Κρίστοφ Άλτστετ και ο Γάλλος βιολοντσελίστας Γκωτιέ Καπυσόν, μας ξεναγούν στο… χαμένο παλάτι των θεών.
Ακολουθώντας τα Ίχνη ενός έπους - Βάγκνερ: Αποσπάσματα από το «Δαχτυλίδι του Νίμπελουνγκ»
Λίγα έργα τέχνης μπόρεσαν να εκφράσουν το πνεύμα της εποχής τους αλλά ταυτόχρονα να ανοίξουν νέους δρόμους σκέψης και έκφρασης. Η τετραλογία του Βάγκνερ δεν εμπνέεται απλά από ένα μεσαιωνικό έπος του ευρωπαϊκού βορρά· αποτελεί αφ'εαυτής ένα καλλιτεχνικό έπος, που επιχειρεί την συνένωση των διαφορετικών μορφών του Ωραίου σε ένα ομοιογενές αισθητικό οικοδόμημα.
Ο ρομαντισμός στο απόγειό του υποδέχεται την αυγή του μοντερνισμού. Η απόλυτη ενσάρκωση του πνευματικού γίνεται με έναν τρόπο μουσικά ηδονικό, που αφυπνίζει, προβληματίζει και ακαταμάχητα γοητεύει. Οι συγκρούσεις θεών και ηρώων συνιστούν αναπόφευκτη πορεία προς το υπερβατικό.
Η Κρατική Ορχήστρα Αθηνών, με την σύμπραξη καταξιωμένων λυρικών τραγουδιστών και τον αρχιμουσικό Βασίλη Χριστόπουλο στο πόντιουμ, τολμά να αναμετρηθεί με χαρακτηριστικές στιγμές των μουσικών δραμάτων του «Δαχτυλιδιού» καλώντας μας ως συνοδοιπόρους σε ένα ταξίδι που καταλήγει, όπως και το έπος του Βάγκνερ, στην μόνη αλήθεια: την Αγάπη, ως μουσικό μοτίβο και ως υπέρτατη ουσία της Ύπαρξης.
Το βλέμμα που αποστρέφεται τον θάνατο - Αφιέρωμα στο έτος Μάλερ
Η τελευταία ολοκληρωμένη συμφωνία του Μάλερ συνιστά μία απόπειρα συμφιλίωσης με το επερχόμενο τέλος, την «μετα-γραφή» μίας εσωτερικής σιγής, που αποκλείει τις τετριμμένες εικόνες και τους ήχους του κόσμου, στρεφόμενη στις ρίζες του βιωμένου. Ο καθημερινός, ανυποψίαστος βηματισμός της ζωής αποδεικνύεται ανώφελος και η συνάντηση με την ειμαρμένη απαιτεί μία νέα ματιά, που έχει αναχθεί πέραν του φόβου.
Ο Μάλερ με την Ενάτη αποχαιρετά έναν κόσμο σε παρακμή, τόσο απρόσμενα όμοιο με τον δικό μας, έχοντας αντλήσει από την κρίση της μεταβατικής εποχής του μεγαλείο και αυθεντικότητα. Την ίδια ώρα που μας παραλύει με την σαρωτική δύναμη της μουσικής του, μας αποδεικνύει πως το κάνει για να μας μεταφέρει τελικά σε μία παραδείσια κατάσταση Ελπίδας.
Νικητής του πρώτου διαγωνισμού διεύθυνσης ορχήστρας «Δημήτρης Μητρόπουλος» της Νέας Υόρκης (1971), ο κορυφαίος Γάλλος μαέστρος Jacques Delacote υπόσχεται μία συναρπαστική ερμηνεία της συμφωνίας, αποκύημα της μακράς, θριαμβευτικής του σταδιοδρομίας και μουσικής εμπειρίας.
Προσδοκίες ανθίζουν… στους κήπους της Ισπανίας - Κύκλος «Νέοι Δημιουργοί και Αναδημιουργοί»
Ο κύκλος «Νέοι Δημιουργοί και Αναδημιουργοί» δίνει βήμα σε ανερχόμενους νέους Έλληνες συνθέτες και σολίστ, που παρουσιάζουν χαρακτηριστικά δείγματα της δημιουργικής και ερμηνευτικής δουλειάς τους αντίστοιχα. Με αταλάντευτη εμπιστοσύνη και ειλικρινή προσδοκία η Κρατική Ορχήστρα Αθηνών, στην εναρκτήρια συναυλία του κύκλου, παρουσιάζει ένα νέο συμφωνικό έργο του Κορνήλιου Σελαμσή, καθώς και τον πιανίστα Δημήτρη Παπαδημητρίου, ο οποίος αναμετράται με το θρυλικό Πρώτο Κοντσέρτο του Τσαϊκόφσκι.
Πλάι στα νεανικά αυτά «δείγματα γραφής» ο σημαίνων –και ιδιαίτερα γνωστός στο ελληνικό κοινό- αρχιμουσικός Άντζελο Καβαλλάρο διευθύνει δύο διάσημα συμφωνικά έργα εμπνευσμένα από το ιδιαίτερο εθνικό μουσικό ιδίωμα της Ισπανίας, που διαχρονικά γοήτευσε και ενέπνευσε μέγιστους συνθέτες εντός αλλά και εκτός της χώρας. Οι περήφανοι και νευρώδεις τελετουργικοί χοροί από τον «Μάγο Έρωτα» του ντε Φάγια (ανάμεσά τους και ο μοναδικός «Χορός της Φωτιάς») μαζί με το αγέρωχο «Ισπανικό Καπρίτσιο» του Ρίμσκυ-Κόρσακοφ μας μεταδίδουν μία πανδαισία ισπανικών μελωδιών και χρωμάτων.
Αποχρώσεις μιας νότας - Κύκλος «Μότσαρτ + 1»
Κεντρικός στόχος του κύκλου συναυλιών «Μότσαρτ + 1» είναι η αναζωογονητική –όπως πάντα- επιστροφή στον απολλώνιο κόσμο του μεγάλου Αυστριακού συνθέτη. Παράλληλα όμως επιχειρεί να φωτίσει περαιτέρω τα κλασικά αριστουργήματα του Μότσαρτ θέτοντας δίπλα τους επιλεγμένα έργα σημερινών ομοτέχνων του και αφήνοντας ανάμεσά τους να ξεδιπλωθεί ένας εσωτερικός διάλογος ουσίας.
Η Εισαγωγή της διάσημης όπερας «Ντον Τζοβάννι», η μεγαλειώδης Συμφωνία «του Παρισιού» και η «Σιγή και αναστροφή» έχουν ως κοινή τονική αφετηρία τη νότα ρε· ρε μείζονα, ρε ελάσσονα, ρε ως ένα πολυδιάστατο τονικό κέντρο… Μία απλή νότα αφηγείται τις «περιπέτειές» της, και με την απαραίτητη αρωγή του μαέστρου Βασίλη Χριστόπουλου γίνεται η αφορμή ενός φανταστικού ταξιδιού στους πιο ετερόκλητους ηχητικούς κόσμους.
Προσκεκλημένος σολίστ της βραδιάς ο γνωστός Ρουμάνος βιολονίστας Σέρτζιου Ναστάσα, εξάρχων της Καμεράτα – Ορχήστρας των Φίλων της Μουσικής, συμπράττει με την ΚΟΑ στο φωτεινό και ανενδοίαστα χαμογελαστό Πέμπτο Κοντσέρτο για βιολί του Μότσαρτ.
Η Μουσική Ιαχή του Πολέμου - Κύκλος "Θυσία"
Ο αρχιμουσικός Μίλτος Λογιάδης και ο πιανίστας Τάσος Πάππας ενώνουν τις ερμηνευτικές τους δυνάμεις σε ένα πρόγραμμα υψηλών απαιτήσεων και αδιάλειπτης έντασης.
Τα τραγικά γεγονότα του Β’ Παγκοσμίου Πολέμου δεν θα μπορούσαν να μην αφήσουν το στίγμα τους στην μουσική δημιουργία. Χαρακτηριστικότερο παράδειγμα η κολοσσιαία Έβδομη Συμφωνία του Σοστακόβιτς, επονομαζόμενη «του Λένινγκραντ», στην οποία το συμφωνικό μεγαλείο του κορυφαίου συμφωνιστή φτάνει στο απόγειό του και «στρατεύεται» όχι μόνο για να περιγράψει την φρίκη του πολέμου, τον ευτελισμό της ανθρώπινης ζωής και αξιοπρέπειας αλλά και για να υμνήσει την αυτοθυσία του ανώνυμου στρατιώτη ή πολίτη.
Ο μεγαλύτερος συνθέτης της Αρμενίας, Αράμ Χατσατουριάν, πρόβαλε με το έργο του το μουσικό χρώμα της πατρίδας του στο παγκόσμιο κοινό. Στο διάσημο κοντσέρτο για πιάνο, πιάνο και ορχήστρα τραγουδούν από κοινού τις λύπες και τις χαρές ενός λαού, χορεύουν μαζί του με ανυπόκριτο πάθος και μας θυμίζουν πως το βαθιά εθνικό είναι συγχρόνως βαθιά πανανθρώπινο.
Μουσικές των Νερών
Το υδάτινο στοιχείο ως πηγή μουσικής έμπνευσης.
Στην εναρκτήρια συναυλία της η Κρατική Ορχήστρα Αθηνών υπό την διεύθυνση του νέου της Καλλιτεχνικού Διευθυντή, Βασίλη Χριστόπουλου, προσφέρει ένα ευφάνταστο πρόγραμμα τριών συμφωνικών έργων με κοινό χαρακτηριστικό την παραπομπή στο στοιχείο του νερού.
Η διάσημη «Μουσική των Νερών» του Χαίντελ μας μεταφέρει νοερά στον Τάμεση των αρχών του 18ου αιώνα, όταν αυτή ακούστηκε πρώτη φορά σε μία πλωτή δεξίωση του Γεωργίου Α’. Κατόπιν η μουσική καταδυόμενη σε «βαθιά νερά» συναντά τις φάλαινες, οι ηχογραφημένοι ήχοι των οποίων συμπλέκονται με αυτούς της συμφωνικής ορχήστρας σε ένα έργο – ύμνο στην υδάτινη φύση και τα πλάσματά της από τον Άλαν Χοβχάνες.
Τέλος, το συμφωνικό αριστούργημα του Ντεμπυσύ μας καλεί να ατενίσουμε την θάλασσα, να χαθούμε στο ατέρμονο παιχνίδισμα των κυμάτων και να ακούσουμε τον σιωπηρό της διάλογο με τον άνεμο. Οι ήχοι της θάλασσας μετουσιώνονται σε μία θάλασσα από ήχους. Και η ζείδωρος αύρα της, πνοή αιωνιότητας στις καρδιές μας.
Δωρεάν Εισαγωγική ομιλία για τους κατόχους εισιτηρίων
Σαν κλασικό μιούζικαλ…
Θα μπορούσε κάποιος να την αντιμετωπίσει ως μία ατμοσφαιρική εισαγωγή στο εορταστικό πνεύμα των Χριστουγέννων. Άλλωστε η συναυλία που θα δώσει το Κουαρτέτο Εγχόρδων της Κρατικής Ορχήστρας Αθηνών, μαζί με το Γερμανό κιθαρίστα Ρόλαντ Χόφμαν και με τον γνωστό τραγουδιστή και ηθοποιό Παναγιώτη Πετράκη, θα έχει ακριβώς αυτά τα χαρακτηριστικά: ιδιαίτερη ατμόσφαιρα και χαρούμενη έως και χορευτική διάθεση.
Η συναυλία που διοργανώνεται από την Κρατική Ορχήστρα Αθηνών, με την ευγενική υποστήριξη της Γερμανικής Πρεσβείας στην Αθήνα, έχει κι ακόμα ένα «εορταστικό» χαρακτηριστικό: θα είναι με ελεύθερη είσοδο για όλους, φτάνει να έχουν προμηθευτεί τις προσκλήσεις που διανεμήθηκαν με σειρά προτεραιότητας από τους χορηγούς επικοινωνίας της Κ.Ο.Α. ή τη σελίδα της στο Facebook. Και από αυτής της απόψεως η συναυλία είναι ένα δώρο της Ορχήστρας προς τους ακροατές της.
Το ρεπερτόριο της βραδιάς έχει ουσιαστικά δύο θεματικούς άξονες: τα μιούζικαλ και το τάνγκο. Τα τραγούδια που θα ακουστούν είναι ωστόσο σχεδόν όλα «θεατρογενή». Ενδεικτικά ο Παναγιώτης Πετράκης πλαισιωμένος από το Κουαρτέτο και το Ρόλαντ Χόφμαν θα ερμηνεύσει τραγούδια του Τζορτζ Γκέρσουιν (George Gershwin) σε μεταγραφή για έγχορδα, του Κοόουλ Πόρτερ (Cole Porter) κυρίως από το κλασικό μιούζικαλ Kiss Me, Kate κ.ά. Θα παρεμβληθούν και ορισμένα αμιγώς ορχηστρικά κομμάτια όπως δύο τάνγκο του Κάρλος Γαρδέλ (Carlos Gardel), το περίφημο «Jalousie tango» του Jacob Gade κ.ά.
Απόλλων Γραμματικόπουλος, βιολί
Παναγιώτης Τζιώτης, βιολί
Πάρις Αναστασιάδης, βιόλα
Ισίδωρος Σιδέρης, βιολοντσέλο
Συμπράττουν:
Ρόλαντ Χόφμαν, κιθάρα
Παναγιώτης Πετράκης, τραγούδι